Rahim sarkması, rahmi yerinde tutan bağların kopması sonucunda, rahmin vajinanın alt kısmına doğru kayması durumudur. Rahmin vajinadan dışarı çıkması ilerleyen rahim sarkması belirtilerindendir. Rahim sarkması probleminin farklı belirtileri bulunmakla beraber vajinanın dış kısmında bir şişlik veya çıkıntı hissi olması halinde de rahim sarkması anlaşılabilir. Rahim sarkması tedavisi büyük oranda cerrahi müdahale ile yapılır. İlerlememiş vakalarda cerrahi dışı yöntemlerle tedavi mümkündür. Rahim sarkması, mutlaka uzmandan yardım alınması gerekli olan bir rahatsızlıktır. Alanında uzman olan doktorumuzdan bu konuda yardım alabilirsiniz.
Rahim sarkması belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
Yukarıda sayılan durumlar genel olarak rahim sarkması belirtileri arasında sayılsa da, kesin tanı ve teşhis jinekolojik muayene sonrasında konulabilir.
“Rahim sarkması neden olur?” sorusunun en temel cevabı zor geçen vajinal doğumlardır. Çünkü rahim sarkması sorununa sebep olan başlıca etken zor geçen vajinal doğumlar ya da çok sayıda vajinal doğum yapmış olmaktır.
Zorlu doğum süreçlerinde, pelvik taban kasları ciddi derecede zorlanır. Buna bağlı olarak pelvik bölgedeki organların yerinde tutunmasını sağlayan ligament isimli bağ dokuları işlevini kaybeder ve bu bağlarda zamanla yırtılma durumu ortaya çıkar. Pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi açısından yapılabilecek kegel egzersizleri ya da pilates gibi egzersizler rahim sarkması durumunun önlenmesinde büyük ölçüde etkilidir.
Rahim sarkması kişinin yaşam standartları, alışkanlıkları sebebiyle ya da genetik yatkınlığı sebebiyle ortaya çıkabilmektedir. Daha önce doğum yapmamış genç yaştaki bir kadında “Rahim sarkması neden olur?” gibi bir soru karşısında verilebilecek en doğru cevap, kişinin genetik altyapısının hastalığa yatkın olduğudur.
Rahim sarkması probleminin, genellikle üreme döneminden sonraki dönemde görülme sıklığının arttığını belirtmek gerekir. Rahim sarkması, genellikle pelvik taban kaslarının işlevini yitirmeye başladığı dönemde, yani genellikle üreme dönemini tamamlamış kişilerde ortaya çıkar.
Pelvik taban kaslarının daha az kullanıldığı ilerleyen yaşlarda bu bölgedeki bağların işlevlerini kaybetmesi sebebiyle de rahim sarkması durumu ortaya çıkabilmektedir.
Düşük bir ihtimal olsa da daha önce vajinal doğum yapan herhangi bir yaştaki kadında da görülmesi mümkündür. Rahim sarkması, menopozun daha sık görüldüğü kırklı yaşlarında olan her dört kadından birinde görülmektedir. İlerleyen yaşlarda görülme sıklığı artmaktadır. Bu sebebple seksenli yaşlardaki görülme sıklığı ise neredeyse her iki kadından biri için söz konusu olmaktadır.
Her ne kadar ilerleyen yaşlarda görülme sıklığı artıyor olsa da “Rahim sarkması neden olur?” sorusunun cevabı, “yaşlılık” değildir. Bu sebeple rahim sarkmasının yalnızca yaşlılıktan kaynaklanan bir durum olarak kabullenilmesi doğru değildir. Bu şekilde düşünen bireyler tedaviye erken dönemde başlamadığı için hastalık ilerlemekte cerrahi müdahale kaçınılmaz bir hal almaktadır. 3- 4. evrede rahim sarkması olan kadınlar için tek tedavi yöntemi rahim sarkması ameliyatı olmaktır.
Rahim sarkması ameliyatı son derece başarılı sonuçlar vermektedir. Rahim sarkması tedavisi amacıyla kullanılan ve başarı oranı en yüksek olan yöntem cerrahi müdahalelerdir. Ancak bununla beraber rahim sarkması durumunun erken evrelerinde, ameliyatsız tedavi yöntemleri bulunmaktadır.
Rahim sarkması ameliyatı esnasında, sarkan organ pelvis içerisindeki sağlam dokulara asılır. Tıpta Pelvik Rekonstrüktif Cerrahi olarak adlandırılan bu ameliyat şeklinde farklı yöntemler kullanılabilmektedir.
Rahim sarkması ameliyatı yöntemlerinden bazıları şu şekildedir:
Üreme dönemini tamamlamış, ciddi sarkıklık şikâyeti olan kişilerde, genellikle hastalığın ilerlemiş evrelerinde rahmin alınması ve sarkan diğer organların onarılarak yerine asılması yöntemi uygulanmaktadır.
Sarkıklığın, çok ciddi boyutlara ulaşması (örneğin, birden fazla organın tamamen vajinanın dışına çıkmış olması) halinde, sarkan organlar askı dikişleriyle yerlerine asılabilmektedir. Bu gibi hallerde rahim sarkması ameliyatı karın bölgesinin kesilmesi suretiyle yapılabilmektedir.
‘Rahim sarkması nedir?’ sorusunun cevabı için öncelikle rahmi tanımlamak gerekir. Rahim, diğer adıyla uterus, karın bölgesinin iç tarafında, halk arasında leğen kemiği olarak adlandırılan pelvis bölgesinin içinde yer alır. Rahim, idrar kesesinin üstünde ve vajinanın son kısmında yer alan armut şekline benzeyen üreme organıdır.
Rahmin en dış katmanı, onu diğer organlardan ayıran ve koruyan seroza isimli katmandır. Rahmi yerinde tutan ligament isimli bağlar bu seroza isimli en dış katmana bağlıdır. Rahim sarkması durumunda, rahmi yerinde tutan ligament isimli bu bağların işlevini yitirmesi sonucunda rahim, yerinde tutunamaz ve vajina boyunca aşağı doğru kayar. Rahim sarkması sorununun ileri dönemlerinde rahim, vajina dışına kadar çıkabilmektedir.
Pelvik bölgede meydana gelecek sarkma durumu sadece rahim sarkması şeklinde olmayıp, idrar kesesinin ya da rektumun sarkması şeklinde de görülebilmektedir. Rahim sarkması genellikle bu bölgedeki birkaç organın birlikte sarkması şeklinde görülmektedir.
Pelvik taban kaslarının ciddi derecede zayıflaması ve pelvik bölgedeki bağ dokularının tamamen işlevini kaybetmesi halinde bu bölgedeki tüm organların birlikte sarkması durumu ortaya çıkabilir. Örneğin pelvik bölgenin ön tarafındaki bağ dokularının yırtılması halinde idrar kesesinde sarkma durumu, pelvik bölgenin üst ve orta tarafındaki bağ dokularının yırtılması halinde rahim sarkması durumu, arka tarafındaki bağ dokularının yırtılması halinde ise rektumun sarkması durumu ortaya çıkabilmektedir.
Dört aşama olarak derecelendirilen rahim sarkması rahatsızlığında, dördüncü derece hastalığın en ağır halidir. Bu durumda genellikle birden fazla organın vajinadan dışarı doğru sarkması söz konusu olmaktadır. Rahim sarkması durumunun dördüncü evresinin mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.
“Rahim sarkması nasıl anlaşılır?” sorusunun en doğru cevabı: Rahim sarkması periyodik yapılan jinekolojik muayeneler ile anlaşılır. Çünkü rahim sarkmasının erken evrelerinde hastanın fark edeceği şekilde belirtiler olmayabilir.
Bununla beraber, bu hastalıktan muzdarip kişiler tarafından “Rahim sarkması nasıl anlaşılır?” dediğimizde:
Bazı durumlarda, kişinin rahim sarkması öncesinde idrar kaçırma problemleri olmasına rağmen rahim sarkması gerçekleştiğinde idrar kaçırma şikayetinin son bulması söz konusu olabilmektedir. Bu hallerde rahim sarkması sorunu ile karşılaşılmadan önce idrar kaçırma problemlerinin olup olmadığının teşhisi uzman doktorlarca farklı muayene yöntemleri kullanılarak yapılabilmektedir.
Rahim sarkması durumunun genellikle birden fazla vajinal doğum yapmış kadınlarda ortaya çıkması sebebiyle, “Bakirelerde rahim sarkması olur mu?” sorusu nadiren karşımıza çıkmaktadır. Peki bakirelerde rahim sarkması olur mu? Cevabımız maalesef evet.
Yani yirmili yaşlarında olan bakirelerde rahim sarkması görülmesi ihtimali de bulunmaktadır. Kişinin yaşam tarzı, alışkanlıkları ya da genetik yatkınlık sebebiyle bu durumun mümkün olduğu belirtilmelidir. Çünkü genç yaşta rahim sarkması olmasının nedenleri arasında en önemlisi, kişinin genetik altyapısındaki hastalığa olan yatkınlıktır.
Rahim sarkması tedavisi hastalığın her aşamasında yapılabilir. İleri evrelerde ameliyatla tedavi en başarılı sonuçları vermektedir. Ancak rahim sarkması tedavisi, ameliyatsız olarak fizik tedavi yöntemleri ve pesser uygulamasıyla yapılabilmektedir.
Kişide bulunan rahim sarkması erken evrelerinde olsa bile, bu durum yaşam kalitesini bozacağından rahim sarkması tedavisi yöntemine mutlaka başvurmalıdır.
Rahim sarkması tedavi edilmezse, ne yazık ki organdaki sarkıklık durumu giderek ağırlaşacaktır. Rahim sarkması durumunun pelvik taban kaslarının güçsüzleşmesi ve bağ dokularının işlevini yitirmesi sonucunda ortaya çıkması sebebiyle, rahim sarkması tedavisi uygulanmadığı durumda hastalığın ilerlemesi kuvvetle muhtemeldir.
Rahim sarkması durumunun 3. ve 4. evrelerinde rahim vajina dışına kadar çıkmaktadır. Bu durumda rahim, vajina dışında görülebilir durumdadır ve elle hissedilebilir. Bu hallerde kişi, rahim sarkması ameliyatı olmazsa rahim vajina dışına tamamen çıkabilir. Rahmin vajina dışına tamamen çıkması, kişinin hareket kabiliyetini zayıflatacağı için günlük aktiviteleri de engelleyecektir.
Ayrıca bu durumda rahmin idrar torbasına ve makata baskı yapması sebebiyle, idrar yapmakta veya büyük abdest yapmakta zorluklar yaşanacaktır.
Rahmin bir kısmının veya tamamının vajina dışına çıkması zamanla enfeksiyonlara ve ülsere sebep olabilir.
Rahim sarkması şikayetinizin ilerlememesi ve farklı rahatsızlıkların ortaya çıkmaması için rutin jinekolojik muayenenizi yaptırmanız ve eğer rahim sarkması şikâyetiniz varsa mutlaka tedavi yöntemlerine başvurmanız çok önemlidir. Rahim sarkması tedavisi hastalığın her aşamasında mümkündür ancak daha kolay bir tedavi süreci için henüz rahim sarkması ilerlemeden deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmanız gerekir.
Rahim sarkması ameliyatı olanlar için iyileşme süresi ameliyat sonrası ortalama 6 haftadır. Ancak rahim sarkması ameliyatı sonrası iyileşme süresi, kişinin yaşı ve rahminin durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Rahim sarkması ameliyatı olanlar, ameliyat sonrasındaki iyileşme sürecinde kişisel hijyenlerine azami dikkat göstermelidir.
Rahim sarkması ameliyatı sonrası iç dikişlerin iyileşme süresi de yaklaşık 40 gün kadardır. Rahim sarkması ameliyatı olanların özellikle bu süre içerisinde ağırlık kaldırmamaya dikkat etmeleri gerekir.
Rahim sarkması ameliyatı, sarkmanın durumuna göre 1 ile 4 saat arasında sürebilir. Rahim sarkmasının erken evrelerinde ameliyat yaklaşık 1 saat sürmektedir.
İlerleyen evrelerde, birden fazla organın sarkması halinde ya da rahmin alınmasını gerekli kılacak bir durum olması halinde ameliyat 3 ila 4 saat sürebilmektedir.
Rahim sarkması ameliyatı fiyatları, ameliyatta kullanılan yönteme göre ve ameliyatın yapıldığı hastaneye değişiklik göstermektedir. Karın bölgesinin kesilmesi yönteminin fiyatı ile robotik kollarla yapılan laparoskopik yöntemin fiyatı arasında fark bulunmaktadır.
Rahmin yerine asılması sırasında kullanılan materyaller de ayrıca fiyatta değişiklik olmasına sebep olmaktadır. Örneğin pesser uygulaması yapılıp yapılmadığı, rahmin yerine asılmasında yapay bağ dokuları kullanılıp kullanılmadığı hususları rahim sarkması ameliyatı fiyatlarının değişmesine sebep olmaktadır. Rahim sarkması ameliyatı fiyatı hakkında net bilgiye ulaşmak için hastanın muayene olması tedavide kullanılacak tekniklerin belirlemesi gerekir.
Bununla birlikte rahim sarkması ameliyatı sonrası:
Rahim sarkması, genellikle birden fazla vajinal doğum yapanlarda, zorlu doğum süreçleri geçirenlerde ve üreme dönemi sonrasındaki ileri yaşlardaki kadınlarda görülmektedir. Ancak genç yaştaki üreme dönemi başında ve üreme dönemi içerisinde olan kadınlarda da görülebilmektedir.
Rahmin vajinadan dışarıya doğru çıktığı 3. ve 4. evrelerde, rahim sarkması elle hissedilir. Çünkü bu durumda rahmin bir kısmı ya da tamamı vajina dışına kadar çıkmıştır. Rahmin vajina dışına kadar çıkması halinde, rahim vajina dışında görülebilir haldedir.
Rahim sarkması kendiliğinden düzelmez. Ancak rahmin bulunduğu bölgedeki kasların kuvvetlendirilmesine yönelik kegel egzersizleri gibi egzersizlerle rahim sarkması durumunun önüne geçilebilir.
Henüz ilerlememiş ve erken evrelerde olan rahim sarkması tedavisi uygulanmadığında kişinin sosyal yaşantısında büyük engeller ortaya çıkarmaz. Pelvis taban kaslarının egzersizlerle güçlendirilmesiyle bu hafif derecedeki rahim sarkması durumu geriletilebilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı