Çikolata kisti, bilimsel tanımlaması Endometriozis olan, rahim iç yüzeyini döşeyen endometrium dokusunun rahim dışına çıkarak genellikle yumurtalıklara yerleşmesi sonucu oluşan rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık zamanla iltihaplanma, ağrı ve daha ciddi problemlere neden olabilir. Çikolata kisti, çokça karşılaşılan kadın hastalıklarından birisidir. Endometrium dokusu normal adet döngüsü içerisinde kalınlaşır, parçalanır ve dışarıya atılır. Fakat bu dokunun rahim dışında, yumurtalıklara yerleşmesi durumunda süreç aynı şekilde gelişmez. Yumurtalıklara yerleşen endometrium dokusu zamanla büyür ve kanamalara neden olur. Bu kanamalar sonrası kist duvarında koyu kahverengi renkte sıvı birikimi meydana gelir. Bu kistlerdeki renklenme nedeniyle bu hastalığa “çikolata kisti” denmiştir.
Çikolata kisti rahatsızlığının en sık karşılaşılan belirtileri şunlardır:
Yukarıdaki çikolata kisti belirtilerinden adet ağrısı görülme oranı yaklaşık % 70’tir. Çikolata kistleri tedavi edilmezse büyümeye devam eder ve ağrının şiddeti ağrı kesiciler tarafından önlenemez hale gelebilir. Adet kanamalarının düzensizliği de yaygın olarak görülür ve bu kanamalar normal adet kanamasından az ya da çok olabilir. Cinsel ilişki sırasında ağrı ise çok nadir görülen bir belirtidir. Önlem alınmaz ve kistler çok büyürse ağrı görülme ihtimali de artar. Kısırlık sorunu ise çikolata kisti olan kadınların yaklaşık %30’unun yaşadığı bir durumdur. Çikolata kistleri yumurtalıkların normal işleyişini bozduğundan bu sebeple kısırlık yaşanmaktadır.
Çikolata kistinin neden olduğu ile ilgili kesin bir kanaat bulunmamaktadır. Bununla birlikte genetik faktörler, hormon ve bağışıklık sistemi sorunları çikolata kisti oluşumunda etkili olabilmektedir.
Çikolata kisti tedavilerinde, kistin boyutuna, belirtilerin şiddetine ve ileri dönemde hastanın gebelik düşüncesi olup olmamasına göre planlama yapılır. Tedavi için ilaç tedavisi ve ameliyat veya her iki yöntem birden kullanılabilir. Çikolata kisti tedavisi tamamen hastanın durumuna özel planlanmalıdır. Gebelik planı olan hastaların yaşı ve yumurtalıklarının durumu özel olarak değerlendirilmelidir.
Çikolata kisti tedavisi küçük kistlerin iyileştirilmesinde etkili olabilir. Ayrıca belirtilerin hafifletilerek hastanın yaşam konforu iyileştirilmeye çalışılır. İlaç yoluyla adet döngüsü baskılanmaya çalışılır ve bu sayede kistlerin büyümesini ve kanamasını azaltmak hedeflenir.
Çikolata kisti ameliyatı; ilaç tedavisine yanıt vermeyen vakalarda, belirtilerin çok ağır yaşandığı ve günlük hayatı aksattığı durumlarda, idrar yolarında veya bağırsaklarda tıkanma görüldüğü durumlarda tercih edilir.
Ameliyatın öncelikli olarak laparoskopi yöntemi ile yapılması tercih edilir. Göbek deliği bölgesinden küçük bir kesi açılarak yapılan çikolata kisti ameliyatında, yumurtalıklara zarar vermeden kist çıkarılır. Karın zarı tutulumu varsa çıkarma veya yakma yöntemlerinden uygun olanı ile müdahale edilir. Çikolata kisti ameliyatı, laparoskopi yöntemi ile yapıldığında açık cerrahiye göre, kesilerin küçük olması, daha kısa sürede iyileşme, daha az ağrı hissetme ve hastanede kalış süresinin az olması gibi avantajlara sahiptir. Laparoskopinin uygun olmadığı durumlarda açık cerrahi yapılır.
Derin infiltratif endometriozis, yani endometriumun alt karın bölgesindeki duvara yapışması; bağırsak duvarı, rahmi tutan bağlar ve sinirlerde nodüllerin bulunması durumunda ameliyat yapılır. Çikolata kisti ameliyatı, organlarda yapışıklıkla birlikte görüldüğünden çok hassas bir ameliyattır. Çikolata kisti ameliyatı özel uzmanlık gerektiren bir operasyon olduğundan bu alanda kendisini kanıtlamış bir kadın doğum uzmanı tarafından yapılması önem arz etmektedir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı